DEAF

Levenslopen van 284 Oost-Vlaamse doven onder de loep, 1750-1950

Mensen met een beperking maken een integraal deel uit van elke samenleving. Desondanks weten we erg weinig over de ervaringen en levenslopen van personen met een beperking in het verleden. De DEAF-databank biedt een unieke inkijk in hoe 284 doof geboren mannen en vrouwen hun leven vormgaven in 18de, 19de- en begin 20ste-eeuws Oost-Vlaanderen.

Infofiche

Titel: Levenslopen van 284 Oost-Vlaamse doven onder de loep

Auteur: Dr. Sofie De Veirman

Populatie/Onderwerp: dove personen

Regio: Oost-Vlaanderen

Periode: 1750-1950

Aantal eenheden: 7 600 personen, 300 lokaliteiten, 630 beroepen

Aantal variabelen: 250

Formaat: CSV, XLS, XML, PDF

Toegankelijkheidsgraad: Geen beperkingen bovenop de algemene gebruiksvoorwaarden van het Queteletcentrum.

Context van de databank

Deze databank werd gecreëerd door Sofie De Veirman (Promotor Prof. Dr. Isabelle Devos) in het kader van haar doctoraatsproject “Breaking the silence. The experiences of deaf people in East Flanders (1750-1950)”. De databank kadert in de zogenaamde disability history, de geschiedenis van mensen met een beperking, die lange tijd weinig voet aan de grond kreeg in België en Nederland. Recent is het onderzoeksveld echter verrijkt met enkele belangrijke onderzoeken. Veel historische studies beperken zich evenwel tot institutionele geschiedenissen, pedagogische initiatieven of eerder populariserende werken. De opvallende afwezige in veel van deze onderzoeken is kwantitatieve data die toelaat om het leven van personen met een beperking op grotere schaal én op langere termijn statistisch te onderzoeken.

Deze databank met levensloopdata van dove personen, geboren in Oost-Vlaanderen tussen 1748 en 1860, is samengesteld op basis van uniek bronnenmateriaal. De Belgische provincie Oost-Vlaanderen beschikt over enkele bronnen die het mogelijk maken om dove mannen en vrouwen te identificeren, al vanaf het midden van de 18de eeuw:

Militaire conscriptielijsten
Individuele bulletins
Inschrijvingslijst van de Gentse dovenschool
Lijst genaamd ‘Staat van alle de stomme-dooven welke zig bevinden in de provintie Oost-Vlaanderen’
Parochieregisters
Registers van burgerlijke stand
Bevolkingsregisters

Op basis van deze bronnen werden de volledige levenslopen van 284 mannen en vrouwen, doof geboren in 18de– en 19de-eeuws Oost-Vlaanderen, gereconstrueerd (van geboorte tot overlijden of verhuis buiten de provincie).

Om de eigenheid van dove levenslopen te kunnen bepalen, was het noodzakelijk om de levenslopen van doven te vergelijken met die van personen zonder beperking. In deze databank werd daarom ook cijfermateriaal verzameld over één van de broers en/of zussen van elke dove persoon. De levenslopen van deze 284 horende controlepersonen werden eveneens gereconstrueerd van geboorte tot overlijden (of verhuis buiten de provincie).

Welke gegevens vind je in deze databank?

Voor elke dove onderzoekspersoon (en horende controlepersoon) werd de volgende informatie verzameld:

Informatie m.b.t. het ouderlijk gezin waartoe ze behoorden (in totaal 252 ouderlijke huishoudens):

Aantal kinderen
Verblijfplaats
Of het gezin al dan niet behoeftig was
Of het gezin bestond uit meer dan één dove persoon.
Naam vader en moeder
Beroep vader en moeder
Geletterdheid vader en moeder
Geboortedatum en -plaats van vader en moeder
Datum en plaats van overlijden van vader en moeder

Informatie m.b.t. elke onderzoekspersoon. Voor elke dove en horende onderzoekspersoon werd geregistreerd:

Naam
Geslacht
Geboortedatum en -plaats
Geboortecohorte (1: 1748-1810 en 2:1830-1860)
Geboorterang
Datum en plaats van overlijden
Leeftijd van overlijden
Geletterdheid en scholing

Van de twee getuigen uit de overlijdensakte werden eveneens de namen, beroepen, woonplaatsen, leeftijden en relatie tot de onderzoekspersoon geregistreerd. Ook de bron waarin de onderzoekspersoon werd geïdentificeerd, wordt vermeld.

Informatie m.b.t. de woonplaatsen doorheen hun levensloop:

Elke unieke woonplaats is geregistreerd met vermelding van de bron waarin en de datum waarop deze woonplaats wordt vermeld. Per woonplaats wordt genoteerd op (of tussen) welke data de onderzoekspersoon op dit adres (gemeente, straatnaam) woonde. Er wordt aangegeven of deze woonplaats een instelling (school of zorginstelling) betreft en of de persoon op het moment inwonend is. Als een persoon minderjarig is wanneer hij op dit adres woont, wordt dit aangegeven.

Informatie m.b.t. de beroepen die ze uitoefenden doorheen hun levensloop:

Elke unieke beroepstitel (incl. ‘zonder beroep’ en ‘gepensioneerd’) werd geregistreerd met vermelding van de bron en datum waarin dit beroep werd vermeld. Van elke beroepstitel werd de originele beschrijving genoteerd, een hedendaagse vertaling en een indeling in een beroepscategorie (op basis van Jaspers & Stevens 1985).

Informatie m.b.t. hun eigen gezin:

Voor elke onderzoekspersoon wordt aangegeven:

Of en hoeveel keer ze gehuwd zijn
Of en hoeveel kinderen ze hadden
Of ze in armoede leefden
Indien een persoon gehuwd was, wordt informatie gegeven over de datum en plaats van het huwelijk.

Van de echtgeno(o)t(e) wordt geregistreerd:

Naam
Beroep
Geletterdheid
Geboortedatum- en plaats
Of hij/zij ook een beperking heeft

Wanneer de onderzoekspersoon zijn partner overleeft, wordt ook de plaats en datum van overlijden van de echtgeno(o)t(e) genoteerd.

Van de vier huwelijksgetuigen wordt informatie gegeven m.b.t. hun:

Naam
Beroep
Leeftijd
Geletterdheid
Relatie tot de onderzoekspersoon

Informatie m.b.t. de biologische kinderen van de onderzoekspersoon:

De databank biedt informatie over

Naam
Geboortedatum en –plaats
Plaats van overlijden
Datum van overlijden (indien binnen dezelfde gemeente)
Beroep
Geletterdheid

Hoe kan je gegevens uit de databank consulteren?

De DEAF-databank wordt beheerd door het Queteletcentrum. Personen geïnteresseerd in het gebruik van gegevens uit deze databank richten een gemotiveerde aanvraag aan het Queteletcentrum (queteletcenter@ugent.be).

Publicaties op basis van DEAF

De Veirman, Sofie, en Isabelle Devos. “Alle wegen leiden naar een instelling? Institutionaliseringstrajecten van Oost-Vlaamse doven, 1750-1950.” Tijdschrift voor Geschiedenis 132, nr. 2 (2019): 203-230.
De Veirman Sofie, en Isabelle Devos. “Tussen familie en instelling? Een analyse van de huishoudtrajecten van doven in Oost-Vlaanderen, 1750-1950.” Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis/Revue Belge de Philologie et Histoire 95 (2017): 799-832.
De Veirman, Sofie, en Isabelle Devos. “Tussen familie en instelling? Een analyse van de huishoudtrajecten van doven in Oost-Vlaanderen, 1750-1950”. Revue Belge de Philologie et d’Histoire, 2017.
De Veirman, Sofie, Helena Haage, en Lotta Vikström. “Deaf and unwanted? Marriage characteristics of deaf people in eighteenth- and nineteenth-century Belgium: A comparative and cross-regional approach”. Continuity and Change 31, nr. 2 (2016): 241–73.
De Veirman, Sofie. “Deaf and disabled? (Un)Employment of deaf people in Belgium: a comparison of eighteenth-century and nineteenth-century cohorts”. Disability and Society 30, nr. 3 (2015): 460–74.
De Veirman, Sofie. “Breaking the silence. Family ties and social networks of the deaf. A case study of East-Flanders, Belgium, 1750-1950”. History of the Family 20, nr. 3 (2015): 446–68.
De Veirman, Sofie. “Breaking the silence. The experiences of deaf people in East-Flanders, 1750-1950. A life course approach”. PhD diss., Universiteit Gent, 2015.