Nieuws
Hoe was het gesteld met de nijverheid in Vlaanderen in de eerste helft van de 18de eeuw? Onderzoekers Wouter Ryckbosch en Anne Winter (VUB) analyseerden de industriële productie en arbeid met behulp van de nijverheidsenquête van 1738 uit de databank STREAM.
S.O.S. Antwerpen, een burgerwetenschapsproject van het Queteletcentrum, valt in de prijzen bij de uitreiking van de jaarprijzen voor wetenschapscommunicatie door de Koninklijke Vlaamse Academie van België.
Welke rol speelde kapitaal in de ontwikkeling van de Zuidelijke Nederlanden ? Nicolas De Vijlder ontrafelt in zijn doctorale proefschrift de interactie tussen land- en kredietmarkten en analyseert welke invloed ze uitoefenden op de algemene sociaaleconomische verhoudingen. Voor dit onderzoek baseerde hij zich op datasets afkomstig van LOKSTAT en POPPKAD.
POPPKAD, de databank van het Belgische kadaster uit de negentiende eeuw, rondt de kaap van 10.000 gebruikers en vestigt hiermee een nieuw record. De infrastructuur bereikt een brede waaier van uiteenlopende onderzoekers.
Twee Vacatures
Dankzij het burgerwetenschapsproject S.O.S. Antwerpen, komt de gelijknamige databank S.O.S. Antwerpen tot stand. Wij zijn op zoek naar twee doctoraatsstudenten die de evolutie van sociale ongelijkheid in sterfte in de negentiende en twintigste eeuw op basis van de databank mee helpen onderzoeken.
Solliciteer nu: https://ap.lc/NaOg8 (UGent) en https://ap.lc/sTQXF (UAntwerpen)
Isabelle Devos van het Queteletcentrum is copromotor van de COST Action ‘The great leap. Multidisciplinary approaches to health inequalities, 1800-2022 (GREATLEAP)’, een interdisciplinair onderzoeksnetwerk dat de historische wortels en drijfveren van ongelijkheden op gezondheidsgebied tussen regio’s en landen in Europa en daarbuiten onderzoekt.
Belastingen hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in de financiën van het vroegmoderne landbouwbedrijf. Vooral in tijden van oorlog hadden belastingen een zware impact. Om de krijgshandelingen te financieren, verhoogden (bezettende) overheden de belastingen vaak drastisch. Zo hoog dat ze faillissementen onder landbouwers veroorzaakten. Sander Berghmans (UGent) toont aan hoe belastingen een cruciale rol speelden in de schaalvergroting van boerderijen in kust-Vlaanderen (17de en 18de eeuw). STREAM leverde contextuele data voor dit onderzoek.
De zomer van 2022 was opnieuw warm en droog, met een hittegolf van 9 tot en met 16 augustus. Die hittegolf zorgde voor extra overlijdens. Wouter Ronsijn gaat na of dat ook in het verleden het geval was. Hij koppelt gegevens uit de databank S.O.S. Antwerpen aan de temperatuurgegevens in Ukkel voor de periode 1833-1946 en komt tot enkele interessante vaststellingen.
Eeuwenlang speelden gemene gronden een sleutelrol in de overlevingsstrategieën van lokale gemeenschappen in West-Europa. De modernisering van het platteland in de 18de en 19de eeuw ging gepaard met het grotendeels verdwijnen van deze gronden en rechten die gemeenschappelijk werden gebruikt. Esther Beeckaert (UGent) onderzocht hoe dit ingrijpende en complexe proces verliep in de Belgische Ardennen. Binnenkort verdedigt ze publiekelijk haar doctoraat dat deels op LOKSTAT is gebaseerd.
Hoe groot was de dodentol in België door de Eerste en Tweede Wereldoorlog? Welke oorlog kostte het meeste levens? Verrassend genoeg heerst nog steeds onzekerheid hierover. Historicus Bruno De Wever (UGent) berekende het aantal en kreeg hierbij de hulp van het Queteletcentrum.
Landloosheid is een fenomeen van alle tijden en plaatsen. In het verleden was het meestal synoniem van armoede omdat vele gezinnen zonder een lapje grond die ze konden bewerken niet in staat waren om in de eigen levensbehoeften te voorzien. Vlaanderen kende in het midden van de 19de eeuw massale landloosheid door een economische crisis die grote delen van de bevolking trof. Tijdens de tweede helft van de eeuw groeide het aantal gezinnen weer die toegang hadden tot land. Dat is een van de conclusies van een studie uitgevoerd door Wouter Ronsijn (UGent) aan de hand van LOKSTAT.
De bloemenmarkt van Gent, de vogeltjesmarkt van Antwerpen, de antiekmarkt van Tongeren zijn tegenwoordig vooral toeristische trekpleisters, maar waar kon men vroeger terecht voor de wekelijkse markt? In een vorige blog toonde Wouter Ronsijn (UGent) hoeveel markten er in het graafschap Vlaanderen gehouden werden tijdens de vroegmoderne tijd. In de bijdrage van deze maand leren we waar er vroeger markten werden georganiseerd en hoe dit patroon evolueerde doorheen de tijd.
De Gentse bloemenmarkt viert dit jaar haar 250ste verjaardag en is wellicht de oudste bloemenmarkt van Vlaanderen. Zo zou er op de Gentse Kouter voor het eerst bloemen verkocht zijn door de hovenier Toontje Verstuyft op de eerste zondag van juni in 1772. Wouter Ronsijn (UGent) reconstrueerde op basis van de STREAM-databank de ontwikkeling van de wekelijkse markten in het graafschap Vlaanderen tussen ca. 1550 en 1800. Waar kon men terecht? En op welke dagen?
De modernisering van de samenleving vanaf de 19de eeuw verliep niet zonder slag of stoot. In steden leidden ze tot spanningen tussen bevolkingsgroepen die via straatprotesten en geweld hun ideeën dominant wilden maken. In een onlangs neergelegde doctorale proefschrift onderzoekt historicus Martin Schoups deze acties in de stad Antwerpen tussen 1884 en 1936 en toont hij aan welke breuklijnen aan de basis hiervan lagen. Hiervoor leverde LOKSTAT contextuele data.
Welke planten groeiden twee eeuwen geleden op het Oost-Vlaamse platteland? Hoe is het vandaag gesteld met de wilde flora in vergelijking met die tijd ? Biologe Katrijn Vannerum en historicus Thijs Lambrecht (UGent) onderzochten aan de hand van het herbarium van Charles Van Hoorebeke de ontwikkeling van de plantendiversiteit en gingen hiervoor te rade bij LOKSTAT.
De belangstelling voor de databank POPPKAD blijft ongemeen groot. Het Queteletcentrum zal het aanbod in 2022 verder uitbreiden met de kadastergegevens van zo goed als alle West-Vlaamse gemeenten uit het midden van de 19de eeuw. Deze gegevens komen beschikbaar dankzij het project West-Vlaanderen Verpoppt waaraan tientallen vrijwilligers meewerken.
Meer dan 100 jaar na de pandemie verscheen deze maand het allereerste (!) wetenschappelijk artikel over de Spaanse Griep in België. Drie databanken van het Queteletcentrum (LOKSTAT, HISSTER en S.O.S. ANTWERPEN) leverden het basismateriaal voor dit overzicht.
Studies over het negentiende-eeuwse verleden van Oostende zijn zeldzaam. Recent publiceerden Luc François (prof. em. UGent) en Pieter François (University of Oxford) een opmerkelijke studie over het vroegste kadaster van Oostende. Ze analyseren de ruimtelijke inrichting, de bebouwing, de verdeling van de rijkdom en de verspreiding van de bevolking in ongekende detail aan de hand van kadastergegevens die door het Queteletcentrum in gedetailleerde kaarten werden omgezet.
Molens zijn back. Na eeuwen te zijn verdwenen, rijzen deze krachtbronnen overal uit de grond en leveren ze een waardevolle bijdrage aan het energieverbruik. Ook vroeger bepaalden deze werktuigen het landelijke uitzicht van Vlaanderen. Het Queteletcentrum maakt een unieke overzichtskaart van de molenspreiding omstreeks 1774.
Tijdens de negentiende eeuw onderging België een transformatie van een land met bescheiden mobiliteit tot een gebied met intense pendel- en transportbewegingen. Ingrid Schepers (UA) onderzoekt de impact van het transportbeleid op de arbeidsmobiliteit en toont aan hoe de toegang tot het transportnetwerk een sleutelrol speelde in de ruimtelijke ordening en de ontwikkeling van de samenleving.
De vaccinatiecampagnes tegen covid-19 draait in België op volle toeren, maar loopt niet overal van een leien dakje. Er zijn grote gemeentelijke verschillen. Bij de eerste vaccinaties tegen de pokken, zo’n twee eeuwen geleden, was dat ook het geval. Alleen was het verband andersom: de hoogste vaccinatiegraad werd toen in de armste regio’s genoteerd.
Onderzoek naar economische activiteiten doorheen generaties bleef lange tijd beperkt tot zonen ondanks het belang van vrouwelijke arbeidsparticipatie. Vincent Delabastita en Erik Buyst (Dep. Economie KULeuven) onderzochten in welke mate zowel vaders en zonen als moeders en dochters hetzelfde beroep uitoefenden. Uit hun analyse, waarvoor LOKSTAT contextuele data leverde, komen duidelijke verschillen tussen de geslachten naar voor.
In de loop van de negentiende eeuw namen landvlucht en migratie enorm toe. Journaliste en historica Ellen Debackere bestudeerde het vreemdelingenbeleid in de stad Antwerpen van 1830 tot 1880 en toont aan hoe zeer de lokale beleidsprioriteiten verschilden van die van de nationale staat. Haar onderzoek is deels gebaseerd op LOKSTAT.
Eind oktober 2020 startte het Queteletcentrum met het burgerwetenschapsproject S.O.S. Antwerpen (Sociale Ongelijkheid in Sterfte (1820-1946). Waar gingen Antwerpenaren aan dood?). In dat project worden de gegevens van het unieke handgeschreven doodsoorzakenregister van de stad Antwerpen van thuis ingevoerd in een digitale databank.
Eind december 2020 startte België met de vaccinatiecampagne tegen covid-19. Dat is een dikke twee eeuwen nadat het allereerste vaccin werd toegediend. Toen ging het om de pokken, de enige ziekte waartegen al in de negentiende eeuw een vaccin werd ontwikkeld dat in Europa op grote schaal werd toegediend. Hoewel België tot de voortrekkers van de pokkenvaccinatie behoorde, slaagde het er in tegenstelling tot bijna alle andere Europese landen niet in om in de negentiende eeuw een vaccinatieplicht tegen de ziekte in te voeren.
Industrieën komen en gaan. Wat bepaalt het succes van
regio’s in het verwerven en behouden van nieuwe en oude nijverheden van 1800
tot vandaag ? En hoe verlopen industrialiseringsprocessen ? Door middel van
casestudies in Europa en Azië zocht een internationaal team van onderzoekers,
waaronder economen van de UGent, een antwoord op deze actuele vragen. Onlangs
verscheen het boek met de onderzoeksresultaten waaraan LOKSTAT een gewaardeerde
bijdrage leverde.
Kapitaal uit grondbezit speelde een sleutelrol in de economische
opgang van Vlaanderen. Tot die conclusie komen Nicolas De Vijlder en Koen
Schoors (UGent) na de analyse van data uit LOKSTAT en POPPKAD in de periode 1830-1910.
Hun bevindingen leveren een waardevolle bijdrage aan het internationaal debat
over economische groei.
België stond in de 19de eeuw aan de spits van de
industriële ontwikkeling in de wereld. Welke factoren verklaren dit succes ? Op
zoek naar het antwoord ging econoom Franz Zobl van de London School of Economics
(LSE) te rade bij LOKSTAT.
In 1866 woedde in België een zware cholera-epidemie. De stad Brussel werd met 3.469 choleradoden het hardst getroffen. Tijdens de epidemie werden door het stadsbestuur allerlei statistische gegevens verzameld. Het Queteletcentrum koppelde die gegevens aan enkele van zijn databanken en slaagde er op die manier in om het verloop van de epidemie in de hoofdstad te reconstrueren en te bepalen wie de grootste slachtoffers waren.
De oversterfte door Covid-19 maakte van april 2020 de dodelijkste aprilmaand sinds de Tweede Wereldoorlog. In het verleden zorgden ook gewone griepepidemieën voor verhoogde sterftecijfers. Patrick Deboosere, demograaf verbonden aan de Interface Demografie van de VUB, toont hoe in België met deze epidemieën werd omgegaan en gebruikt hiervoor cijfers uit de HISSTER databank.
Het coronavirus grijpt vandaag wereldwijd om zich heen, maar hoe zat dat in het verleden? De Zwarte Dood en de Spaanse Griep zijn welbekend, maar welke andere epidemieën waren er nog in België? Isabelle Devos (Universiteit Gent, Vakgroep Geschiedenis) spijkert je kennis bij in 2500 woorden en een filmpje.
In De Standaard van 20 april jl. stelt Marc Reynebeau dat de epidemie van 1918-19 het leven van bijna 300.000 Belgen kostte en bespreekt hij waarom er in het verleden zo weinig aandacht was voor de Spaanse Griep. Op basis van literatuuronderzoek en de HISSTER databank van het Queteletcentrum trekt Isabelle Devos (Vakgroep Geschiedenis, Universiteit Gent) die aantallen in twijfel en wijst ze op de noodzaak van historische kritiek bij het gebruik van cijfermateriaal.
Tijdens de jaren 1840 onderging België een diepe crisis na een reeks misoogsten. De gevolgen van de inzinking verschilden erg van streek tot streek. Esther Beeckaert en Eric Vanhaute (Vakgroep Geschiedenis Universiteit Gent) onderzoeken deze regionale verschillen en komen tot een verklaring voor de uiteenlopende impact van de crisis.
Op 29 januari verdedigde historicus Jan Naert met succes zijn proefschrift aan de Universiteit Gent over de burgemeesters in bezet België en Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Queteletcentrum verleende medewerking aan het onderzoek.
Op vrijdag 10 januari organiseerde het Queteletcentrum de vierde workshop van het SHiP-netwerk (Studying the history of Health in Port cities). Dit internationale netwerk brengt onderzoekers uit de sociale geschiedenis, historische demografie en medische geschiedenis samen.
De Vlaamse Regering lanceerde dit jaar een oproep in het kader van Citizen Science projecten. Met 53 projecten was de oproep een groot succes; 7 projecten kwamen als beste uit de bus. Ook het voorstel van het Queteletcentrum werd geselecteerd!
De voedselbevoorrading stond in de afgelopen eeuwen voor diverse uitdagingen geplaatst. In de publicatiereeks CORN verscheen een themanummer over deze problematiek vanuit een lange termijn perspectief. Het bevat bijdragen over het verloop van de voedselvoorziening in verschillende landen, waaronder een studie over de stadslandbouw in België gebaseerd op LOKSTAT en POPPKAD.
Welke plaats hadden doven in de achttiende- en negentiende-eeuwse samenleving? Werden zij geïnstitutionaliseerd, leefden ze zelfstandig of konden ze terecht bij familieleden? Sofie de Veirman en Isabelle Devos van de Universiteit Gent publiceerden hun bevindingen over de institutionalisering van dove personen in achttiende- en negentiende-eeuws Oost-Vlaanderen op basis van de DEAF-databank in het ”Tijdschrift voor Geschiedenis”.
Onlangs doctoreerde Maayan Mor in de Politieke Wetenschappen aan de University of Wisconsin-Madison. In haar proefschrift onderzocht ze de oorzaken van electorale verdeeldheid en komt ze –gebruik makend van LOKSTAT – tot een nieuwe verklaring voor de groeiende kloof tussen kiezers.
Op 9 september organiseerde de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Gent opnieuw een onderzoeksdag. Laura Debyser, doctoraal onderzoekster aan de Vakgroep Geschiedenis, presenteerde er haar onderzoek over kanker waarbij ze, onder meer, aan de slag gaat met gegevens uit de LOKSTAT- en HISSTER-databanken.
Kwantitatieve methoden zijn een onmisbaar onderdeel van het métier van de historicus. In de nieuwe editie van het handboek “Trend en Toeval” (derde editie) bieden docenten van de Universiteit Gent, Universiteit Antwerpen en Vrije Universiteit Brussel een toegankelijke inleiding tot de historische statistiek. Voor concrete voorbeelden werd onder andere gebruikt gemaakt van historische data en statistische en cartografische tools van het Queteletcentrum.
In de jaren 1840 werd Vlaanderen door een zware crisis getroffen. Hongersnood en armoede teisterden grote delen van het platteland door de hoge werkeloosheid, de teloorgang van de linnennijverheid en een reeks misoogsten. In een bijdrage voor het boek “Histoire rurale de l’Europe, XVIe-XXe siècle” gaat Wouter Ronsijn (Bocconi Universiteit Milaan en Universiteit Gent) dieper in op de oorzaken en onderzoekt hij met behulp van gegevens uit de LOKSTAT- en POPPKAD-databank de nefaste rol die voedselprijzen en arbeidslonen speelden in het ontstaan van de recessie.
In het Kasteel Bethune te Marke bevindt zich het quasi volledig bewaarde handelsarchief van de firma “Bethune & Fils”, een linnenhandel waarmee de familie fortuin heeft vergaard. Verken de wondere wereld van de textielhandel aan de hand van de nieuwe BETHUNE-databank!
Wie bood hulp aan de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Lage Landen? Welke groepen onderscheidden zich in het clandestiene verzet tegen de Holocaust? In een onlangs verschenen boek komt socioloog Robert Braun van de University of California te Berkeley tot een opmerkelijk antwoord met behulp van LOKSTAT-data.
De STREAM-databank werpt haar vruchten af: Nick Deschacht (KU Leuven) en Anne Winter (VUB) herinterpreteren de mobiliteitstransitie op basis van unieke gegevens over de samenstelling van de bevolking en de sociaal-economische structuur in Oost- en West-Vlaanderen en Antwerpen.
Regionale en lokale patronen in bevolking, welzijn en welvaart in het vroegmoderne Vlaanderen op kaart weergeven? Op de derde conferentie van de European Society for Historical Demography in Pecs (Hongarije) toont Isabelle Devos aan de hand van de databank en het bijhorende historisch geografisch informatiesysteem van het Streamproject hoe dit kan.
Op 31 mei verdedigt Marjolein Schepers aan de Vrije Universiteit Brussel haar doctoraat “Membership revisited: negotiating migration regulation and access to welfare in eighteenth-century Flanders”. Het Queteletcentrum stond haar bij in de creatie van kaarten op basis van de LOKSTAT- en STREAM-databanken.
De studieweek van de Fondazione Istituto Internazionale di Storia Economica “F. Datini” in het Italiaanse Prato was dit jaar gewijd aan economische ongelijkheid in de vroegmoderne tijd. Isabelle Devos, Thijs Lambrecht (Universiteit Gent) en Anne Winter (VUB) presenteerden er hun onderzoek naar regionale economieën in het vroegmoderne Vlaanderen. Op basis van de STREAM-databank analyseerden zij de relaties tussen armenzorg en demografisch gedrag.
Huishuren slorpen een steeds groter deel van het gezinsbudget op. Door de stijgende pachtprijzen zijn vele woningen met een doorsnee inkomen onbetaalbaar geworden. Tot hoever reikt deze trend terug? Was wonen in de afgelopen eeuwen verhoudingsgewijs goedkoper ? Drie economen van de Universiteiten van Cambridge en Maastricht namen huurprijzen van stadswoningen in België en omringende landen tijdens de periode 1500-2017 onder de loep.
Op 6 maart verdedigde Jeroen Cant (Universiteit Antwerpen) zijn doctoraatsthesis in de Toegepaste Economische Wetenschappen over de bereikbaarheid van voedselwinkels in Vlaanderen. Met behulp van LOKSTAT bracht hij de opkomst van supermarkten en de achteruitgang van kleine kruidenierszaken in kaart.
Tot in het midden van de 20ste eeuw gebeurde het merendeel van de bevallingen thuis. Over de kostprijs van zo’n thuisbevalling is tot dusver weinig geweten. In het laatste nummer van het “Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis” (2018) brengt Christa Matthys (Universiteit Gent) hierin verandering aan de hand van een handboek van een plattelandsvroedvrouw en gegevens uit de LOKSTAT databank.
Het aantal gebruikers van POPPKAD groeit sterk. Afgaande op de laatste cijfers hebben al meer dan 3 000 onderzoekers, heemkundigen en genealogen de weg naar de infrastructuur gevonden. Vooral de databank van vastgoedeigenaars wordt druk geraadpleegd. Tot op heden werden niet minder dan 15.000 registers via de site gedownload.
In de jaren 1850 werd België geteisterd door een voedselcrisis. Wouter Ronsijn en Eric Vanhaute (Universiteit Gent) argumenteren in het laatste nummer van het “Agricultural History Review” dat deze crisis niet werd veroorzaakt door een voedselschaarste, maar door de hoge voedselprijzen. Ze baseerden zich onder meer op bevolkings- en armoedecijfers uit LOKSTAT.
Hoe fataal was het stadsleven in Brussel, Luik en Schaarbeek anno 1910? Wat was de gemiddelde overlijdensleeftijd? Welke beroepen waren het meest risicovol? Hoeveel kinderen werden doodgeboren? De URBAN DEATHS-databank brengt duidelijkheid.
Hoe verliep de zorg voor mensen met een beperking in het verleden? Sofie De Veirman en Isabelle Devos (Universiteit Gent) analyseerden de rol van familie in het leven van doven tijdens de 19de eeuw. Op basis van bevolkingsregisters, geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten reconstrueerden ze de gezinnen van enkele honderden doven. Deze levenslopen werden verzameld in de DEAF-databank en wordt momenteel beheerd door het Queteletcentrum.
Hoe groot is de impact van het overheidsbeleid op epidemische uitbraken zoals runderpest? Adam Sundberg (Creighton University) en Filip Van Roosbroeck (Universiteit Antwerpen) sloegen recent de handen in elkaar om deze vraag te beantwoorden voor de runderpest van 1769-1785. Ze werkten onder meer met gegevens over de veestapel en het landgebruik afkomstig uit de LOKSTAT- en de POPPKAD-databanken.
Om inzicht te krijgen in genderverhoudingen gingen de economen Annalisa Frigo en Eric Roca van het Institut de recherches économiques et sociales (IRES) onlangs aan de slag met gegevens uit de LOKSTAT-databank over de samenstelling van de bevolking tussen 1846 en 1961.
In het vroegmoderne Vlaanderen bestond armenzorg in vele vormen. In het laatste nummer van het tijdschrift “Continuity and Change” bestuderen Nick Van Den Broeck, Anne Winter (Vrije Universiteit Brussel) en Thijs Lambrecht (Universiteit Gent) de regionale verschillen in armenzorg op het platteland. Ze deden dit aan de hand van data uit de STREAM-databank. Het Queteletcentrum maakte ook de kaarten aan.
Op de LOKSTAT-website zijn een aantal tellingen vrij beschikbaar en op interactieve wijze raadpleegbaar. Maak zelf kaarten op basis van de nijverheidstelling van 1896.
In het tijdschrift “Continuity and Change” bespreekt Pieter De Graef (Universiteit Antwerpen) hoe nieuwe bemestingsstrategieën in de 18de eeuw de productiviteit van de landbouw sterk veranderden. Hij baseert zich hiervoor onder meer op gegevens van de landbouwtelling van 1846 en de vroegste kadastergegevens uit POPPKAD. Deze datasets worden beheerd door het Queteletcentrum.
Op 26 september verdedigt Tina Van Rossem haar doctoraat aan de Vrije Universiteit Brussel getiteld “Bruxelles ma belle. Bruxelles mortelle. An investigation into excess mortality in Brussels at the turn of the twentieth century”. Haar onderzoek resulteerde naast het proefschrift in de databank URBAN DEATHS die via het Queteletcentrum beschikbaar wordt gesteld voor verder wetenschappelijk onderzoek.
Wat was de impact van het pokkenvirus op de lichaamslengte van de 19de-eeuwse bevolking? Historici Ans Vervaeke (Vrije Universiteit Brussel) en Isabelle Devos (Universiteit Gent) zochten naar het antwoord op deze vraag door gebruik te maken van de LOKSTAT- en STREAM-databanken in het themanummer over ziekten in het “Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis”.
Op de LOKSTAT-website zijn de uitkomsten van enkele belangrijke tellingen vrij consulteerbaar. De Leuvense historicus en journalist Pieter Neirinckx ging aan de slag met deze rijke bronnen om een overzicht te bekomen van de economie in Genk aan het einde van de 19de eeuw. Lees verder om te zien hoe ook jij aan de slag kan met deze gegevens.
Ans Vervaeke verdedigt op 18 juni aan de Vrije Universiteit Brussel haar doctoraat “Met recht en rede(n). Toegang en gebruik van burgerlijke rechtbanken in het Brugse Vrije (1670-1795)” waarin ze de impact van sociaal-economische veranderingen op patronen van procesvoering onderzoekt. Tijdens haar studie deed ze beroep op het Queteletcentrum voor het aanmaken van kaarten en het gebruik van enkele STREAM-datasets.
Op dinsdag 29 mei verdedigt Maja Mechant aan de Universiteit Gent haar proefschrift over prostitutie en de levenslopen van prostituees in het 18de-eeuwse Brugge. Haar doctoraat leidde tot de creatie van de PROST-databank die vanaf vandaag via het Queteletcentrum toegankelijk is!
Het hergebruik van organisch stedelijk afval als landbouwmeststof wordt vaak naar voor geschoven als oplossing om de voedingscyclus tussen stad en platteland te sluiten. Met behulp van statistieken uit POPPKAD en LOKSTAT ontkracht Pieter de Graef in het “Journal for the History of Environment and Society” het bestaan van dergelijke cradle-to-cradle systemen in het pre-industriële tijdperk.
Het interdisciplinaire team dat de STREAM-databank creëerde, verheldert in het “International Journal of Humanities and Arts Computing” hoe de databank tot stand kwam, welke bronnen werden gebruikt en hoe het historisch geografisch informatiesysteem werd gecreëerd. Klik door en ontdek hoe STREAM jouw onderzoek vooruit kan helpen.
Hoe overleefden vrouwen in de 18de en 19de eeuw zonder een echtgenote aan hun zijde? Woonden ze alleen, in familieverband of vormden ze een huishouden met niet-verwante personen? Waren ze meer talrijk in de stad of op het platteland? Welke beroepen oefenden zij uit? Bekijk de SINGLE-databank.
Binnen het STREAM-project werkt een interdisciplinair team van geografen en historici van de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel samen aan de ontwikkeling van tools waarmee oude kaarten snel en eenvoudig in geografische databanken worden omgezet. Wil je weten wat hoe deze systemen werken en wat jij ermee kan doen?
Nederlandse psychologen en psychiaters van de Universiteit Utrecht en de School for Mental Health and Neuroscience van de Universiteit Maastricht tonen in nieuw onderzoek met behulp van historische gegevens uit LOKSTAT en andere databanken dat personen die opgroeien in een stedelijke omgeving een hogere kans hebben op minder grijze massa in de hersenen.
Het Queteletcentrum beheert 5 interactieve toepassingen die werden ontwikkeld op basis van het historische kadaster gepubliceerd door Popp. Met behulp van GIS-technologie worden oude landschappen, wegen, huizen, gebouwen en bezitsverhoudingen terug tot leven gebracht.
Hoe zit het met de regionale spreiding van de sterfterisico’s in België? In het interdisciplinaire tijdschrift “Espace, Populations, Sociétés” gaan sociologen Tina Van Rossem en Patrick Deboosere, samen met onze eigen Isabelle Devos deze vraag te lijf met behulp van gegevens uit de HISSTER-databank.
In de Westhoek waren de sterftecijfers lange tijd dubbel zo hoog als in de rest van het land, een fenomeen dat tot het begin van de 20ste eeuw heeft geduurd. Waarom dat zo was, kan worden verklaard met behulp van gegevens uit de LOKSTAT- en HISSTER-databanken. In een recent artikel in het tijdschrift Knack pluist journalist Kristof Clerix de zaak uit.
Tijdens de maand februari viert Adolphe Quetelet, grondlegger van de moderne statistiek, zowel zijn geboorte- als sterftedatum. De ideale gelegenheid om na te gaan wat deze man zo buitengewoon maakte! Het universitair studentenblad, Schamper, ging te rade bij het Queteletcentrum.
Op de tweejaarlijkse European Rural History Conference presenteerde de Gentse historicus Wouter Ronsijn onlangs zijn onderzoek naar grondbezit in het 19de-eeuwse Vlaanderen. Dankzij de LOKSTAT- en POPPKAD-databank kon hij het grondbezit en de landinrichting in België tijdens de 19de eeuw in detail analyseren, op kaart voorstellen en de bestaande kennis over de 19de-eeuwse verarming verfijnen en nuanceren.
Tussen 1840 en 1880 publiceerde P.C. Popp een van de meest merkwaardige naslagwerken over eigendom die ooit in België is verschenen, de kadastrale atlas van België. Queteletmedewerker Sven Vrielinck ontrafelt in zijn pas verschenen boek “Grootse Plannen” de vele mysteries die deze publicatie omgeven.
Hoe werd armenzorg in het verleden georganiseerd? Historici Thijs Lambrecht (Universiteit Gent) en Anne Winter (Vrije Universiteit Brussel) maken gebruik van een via de STREAM-databank ontsloten enquête die in 1808 door het Franse regime in het Schelde- en Leiedepartement werd afgenomen om een inschatting te maken van de middelen die er toen beschikbaar waren voor armenzorg.
Mensen met een beperking maken een integraal deel uit van elke samenleving. Desondanks weten we erg weinig over de ervaringen en levenslopen van personen met een beperking in het verleden. De DEAF-databank is nu beschikbaar en biedt een unieke inkijk in hoe doof geboren mannen en vrouwen hun leven vormgaven tijdens de lange 19de eeuw.
Tijdens de 19de eeuw ging het welvaartspeil van de Vlaamse plattelandsbevolking er ondanks heel wat tegenslagen op vooruit. In een recent nummer van “Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis” toont de Gentse historicus Ewout Depauw aan de hand van de lichaamslengte van gevangenen dat er echter belangrijke regionale verschillen waren in de ontwikkeling van de levensstandaard. Hij maakt daarvoor onder meer gebruik van cijfers uit de LOKSTAT-databank.
Was de huisnijverheid in België inderdaad de meeste moordende van alle industrieën? Om deze vraag te beantwoorden, bestudeerden Tina Van Rossem, Patrick Deboosere (Vrije Universiteit Brussel) en Isabelle Devos (Universiteit Gent) in het tijdschrift “Explorations in Economic History” de sterfte en de industriële tewerkstelling in de 25 grootste steden aan de hand van data uit de HISSTER-databank.
Onlangs verscheen het boek “Inclusive Commons” van historica Maïka De Keyzer (KULeuven) over eigendomsrechten en gemene gronden in de middeleeuwse Kempen. De Keyzer maakte onder andere gebruik van de 19de-eeuwse oppervlaktegegevens uit de LOKSTAT-databank om bevolkingsdichtheden voor de Zuidelijke Nederlanden in de middeleeuwen te reconstrueren.
In opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving werd onlangs een nota opgesteld over het stedenbouwkundige vergunningenbeleid in Vlaanderen. Hiervoor werden de gemeentelijke bevolkingscijfers van 1965 tot en met 1981 uit LOKSTAT gebruikt.
Op woensdag 29 november organiseerde de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Gent haar allereerste Research Day. We waren van de partij en presenteerden de STREAM-data-infrastructuur tijdens de postersessie. Bekijk de poster en ontdek welke bronnen de databank bevat en wat de onderzoekstoepassingen zijn!
De HISSTER-databank biedt een selectie van sterftestatistieken voor Belgische gemeenten van 1841 tot 1976. De databank werd ontwikkeld om het rijke patrimonium aan sterftestatistieken over België uit het archief van de Mouvement de la Population et de l’Etat Civil te beschermen en toegankelijk te maken voor onderzoek. De Mouvement is een unieke reeks van manueel ingevulde registers met de jaarlijkse loop van de bevolking. Ontdek zelf de mogelijkheden van deze dataset
In een recent artikel verschenen in het gezaghebbende “Economic History Review” onderzoeken Deborah Oxley (Oxford University) en historicus Ewout Depauw (Universiteit Gent) het verband tussen de ontwikkeling van de levensstandaard en de lengte van volwassen mannen. Ze gebruiken onder meer sterftecijfers uit de LOKSTAT-databank om aan te tonen dat de levensomstandigheden tijdens de puberteit meer bepalend zijn dan die tijdens de vroege kindertijd voor de lichaamsgroei en de uiteindelijke lengte op volwassen leeftijd.
In dit naslagwerk bieden historici en archivarissen van verschillende Belgische instellingen een overzicht van de bronnen die in België worden bewaard over het turbulente oorlogsverleden. Het Queteletcentrum maakte verschillende kaarten over de repressie en de gerechtelijke organisatie in België met behulp van territoriale gegevens uit LOKSTAT en data die de auteurs aanleverden.
Computerwetenschappers en historici van de Zweedse Aalto Universiteit en de Amerikaanse Colorado Boulder University sloegen recent de handen in elkaar en maakten dankbaar gebruik van de territoriale kaarten over België in 1916 afkomstig uit LOKSTAT geleverd door het Queteletcentrum voor de creatie van de World War I Linked Open dataset. De dataset verbindt en ontsluit informatie uit primaire bronnen over de Eerste Wereldoorlog.
De bewaring van ons collectief verleden is een dagelijkse uitdaging voor archivarissen. Aan de hand van de BETHUNE-databank beheerd door het Queteletcentrum leveren historica Ine Coessens en informaticus Wim Heirman in een nieuw handboek enkele basisprincipes voor het weldoordacht selecteren van data.
Vroegmoderne steden werden gekenmerkt door een ongezonde leefomgeving en hoge sterftecijfers. Maar hoe zat dat op het platteland? De Gentse historica Isabelle Devos en de Brusselse sociologe Tina Van Rossem bestudeerden recent in het jaarboek “De Zeventiende Eeuw” de regionale verschillen in sterftecijfers aan de hand van een STREAM-dataset.
De databank MAID is vanaf nu beschikbaar via het Queteletcentrum. In die databank vind je gegevens van individuele dienstmeiden die van het platteland naar de stad Gent migreerden in de loop van de 19de en vroege 20ste eeuw. De databank werd opgesteld door Christa Matthys in het kader van haar doctoraatsonderzoek naar de vruchtbaarheidstransitie in Vlaanderen.
In het laatste nummer van het tijdschrift “Historical Methods” illustreren de Gentse economen Stijn Ronsse en Samuel Standaert aan de hand van de jaarlijkse bevolkingscijfers van de Belgische gemeenten uit de LOKSTAT-databank de voordelen van state-space modellen om betrouwbare lange termijn cijferreeksen te reconstrueren.
In het internationale overzichtswerk “Famine in European History” recent verschenen bij Cambridge University Press maken de historici Daniel Curtis, Jessica Dijkman, Thijs Lambrecht en Eric Vanhaute gebruik van bevolkingsstatistieken afkomstig uit de LOKSTAT-databank voor hun analyse van de levensstandaard in de Lage Landen.
In de lente van dit jaar werd het Queteletcentrum gelanceerd. Na een korte voorbereiding presenteren we nu onze website. Het centrum is een van de 15 universiteitsbrede expertisecentra die kennis en data ontwikkeld aan de Universiteit Gent toegankelijk maakt voor de onderzoekswereld en het brede publiek.