De teloorgang van keuterboerderijen in Kust-Vlaanderen

Boerenbedrijven stonden tijdens oorlogen onder gigantische druk. Naast de vernielingen en de ziektes die de rondtrekkende legerbenden meebrachten, verhoogden de overheden of de bezetters ook de belastingdruk. Die werd zo hoog dat sommige bedrijven failliet gingen. 

In Kust-Vlaanderen gingen de oorlogen hand in hand met een bedrijfsvergroting in de 17de en 18de eeuw, waarbij grote (pacht)boeren de ten onder gegane kleine- en middelgrote boerderijen opslokten. Deze grote pachtboeren waren beter bestand tegen de zware druk van de stijgende belastingen. 

Aan de hand van het combineren van bedrijfsdata en rekeningen van de belastingontvanger toont Sander Berghmans (UGent, Vakgroep Geschiedenis) dat de belastingen hierin een sleutelrol speelden. Zijn onderzoek bewijst dat belastingen een zeer belangrijke uitgave waren voor landbouwbedrijven, zeker gedurende oorlogen. Bovendien zien we dat grote bedrijven zich wisten te verzekeren van betalingsuitstel. 

Hoewel het verlenen van betalingsuitstel niet was toegestaan door de lokale overheden bleek dat de lokale belastingontvangers dit wel deden voor de grote landbouwbedrijven. Grote bedrijven bezaten de sociale en economische macht om betalingsuitstel van de belastingontvanger te verkrijgen. Kleinere en middelgrote bedrijven hadden deze macht niet en werden daarom zeer snel failliet verklaard bij wanbetaling. Hun verlaten boerderijen konden dan voor weinig geld gepacht worden door de grote bedrijven. 

Voor de ruimtelijke voorstelling van data in deze studie werd gebruik gemaakt van territoriale inlichtingen afkomstig uit de STREAM-databank.