Hoeders van de staat

Jan Naert verdedigde op 29 januari jl. met succes zijn proefschrift over de burgemeesters in bezet België en Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Voor het onderzoek baseerde hij zich onder meer op nominatieve lijsten van burgemeesters en bevolkingscijfers uit de periode 1900-1913 die het Queteletcentrum ter beschikking stelt.

Samenvatting

Deze studie behandelt de burgemeesters die dienst deden onder de Duitse bezetting van België en Noord-Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Twee onderzoeksvragen staan daarbij centraal. Een eerste behandelt de politieke legitimiteit van de burgemeester en zijn bestuur tijdens de oorlogsjaren. Was die aan verandering onderhevig als gevolg van de bezettingscontext? Kreeg de definitie van wat ‘legitiem’ of ‘goed’ bestuur was een andere invulling? Hoe probeerden burgemeesters daar op in te spelen? En tot slot, wat was het verdict op het einde van de oorlog? De tweede vraag die in dit proefschrift voorligt, peilt naar hoe het lokale bestuursniveau zich verhield tot de Belgische en Franse centrale staat. Wereldoorlog I historici lijken het er vandaag de dag namelijk over eens dat de staat, en bij uitbreiding het statelijke gezag, in bezet België en Noord-Frankrijk ‘desintegreerden’ als gevolg van de oorlogscontext. Dit onderzoek toetst die these aan de gebeurtenissen op het lokale niveau. Hoe manifesteerde dit proces van desintegratie zich exact? En op welke manier impacteerde dit het lokale bestuursniveau en het functioneren van de burgemeesters? Deze en andere vragen beantwoordt dit onderzoek aan de hand van een gecombineerde transnationale en lokaal-historische invalshoek. De analyse vertrekt daarbij vanuit enkele specifieke thema’s die van onderuit op het lokale niveau bestudeerd worden in de zes casusgemeenten: Antwerpen, Rijsel, Aalst, Fourmies, Houdeng-Aimeries en Solesmes. 

Doctoraat :

Jan Naert. Hoeders van de staat: burgemeesters in bezet en bevrijd België en Noord-Frankrijk (1914-1921). PhD scriptie, Universiteit Gent, 2020.