LOKSTAT Archives - Queteletcentrum

Land en krediet als stuwende krachten

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT, POPPKAD

Datum:

Oktober 2023

Categorie:

Doctoraatsonderzoek

LAND EN KREDIET ALS STUWENDE KRACHTEN

Onlangs promoveerde Nicolas De Vijlder tot doctor in de Geschiedenis en de Bedrijfseconomie aan de UGent. Zijn proefschrift behandelt de structurele betekenis van kapitaal in de ontwikkeling van de Zuidelijke Lage Landen tussen 1400 en 1900.

De auteur benadrukt de rol van land en krediet als dominante productiefactoren, en hoe de uitwisseling van deze kapitaalvormen een diepgaande invloed had op de samenleving. Hij onderzocht markttransacties van land en krediet in zowel stedelijke als landelijke omgevingen, met gedetailleerde casestudy’s en macro-analyses. Zijn onderzoek wijst op de commercialisering van het platteland, de groeiende verwevenheid tussen stad en platteland, en de langetermijneffecten van marktactiviteiten op sociaaleconomische verhoudingen. Deze studie toont ook de haalbaarheid en relevantie aan van het toepassen van kwantitatieve en econometrische onderzoeksmethoden op historische vraagstukken.

Nicolas De Vijlder baseerde zijn onderzoek deels op datasets afkomstig van LOKSTAT en POPPKAD, waaronder uitkomsten van handels- en nijverheidstellingen.

Publicatie:

Nicolas de Vijlder, Essays on Land and Credit markets: The Southern Low Countries 1500-1900. Ghent, PhD Dissertation, 2023.

Lokale gemeenschappen onder druk

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

Oktober 2022

Categorie:

Wetenschappelijk onderzoek

Lokale gemeenschappen onder druk

Gemene gronden vormden vanouds een onmisbaar element in het economische bestaan van de plattelandsbewoners. Dankzij gemeenschappelijke gebruiksrechten op bossen, weiden, heiden en ander land konden vele kleine lieden het hoofd boven water houden in moeilijke tijden. Door de privatisering van deze gronden verdween deze exploitatievorm grotendeels in de loop van de 18de en 19de eeuw. Dit proces verliep echter niet rechtlijnig en ging gepaard met verschillende ontwikkelingstrajecten in diverse gebieden.

Esther Beeckaert (UGent) onderzocht hoe het complexe systeem van gemene gronden en rechten in de Belgische Ardennen tijdens de periode 1750-1850 evolueerde. Haar studie toont aan dat dit oude systeem maatschappelijke verandering niet uitsluit, in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd in literatuur. Het wijzigde in interactie met commercialisering, toenemende ongelijkheid en door de overheid opgelegde privatisering.

Het onderzoek resulteerde in een doctoraat in de geschiedenis dat op 7 oktober aan de UGent publiek zal worden verdedigd.

Publicatie:

Esther Beeckaert, Rural transformation in the Ardennes: The commons as landscapes of change, 1750-1850. Ghent, PhD Dissertation, 2022, pp. 1-346.

De dodelijkste Wereldoorlog

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

September 2022

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

De dodelijkste Wereldoorlog

Over de dodentol van de beide wereldoorlogen in België bestaat nog steeds onduidelijkheid en circuleren verschillende cijfers. De onzekerheid over het aantal militaire en burgerlijke slachtoffers is te wijten aan lacunes in het bronnenmateriaal en het ontbreken van betrouwbare statistieken. Bruno De Wever (UGent, Vakgroep Geschiedenis) waagde zich aan een berekening door verschillende bronnen en databanken die de afgelopen jaren zijn samengesteld, te combineren en kritisch te evalueren. Hierbij maakt hij onder meer gebruik van LOKSTAT. De resultaten van zijn onderzoek verschenen onlangs in het Liber Amicorum van Piet Chielens.

De auteur concludeert dat de dodentol van de Eerste Wereldoorlog zowel in absolute cijfers als relatief gezien voor de Belgen groter was dan de Tweede Wereldoorlog (66.000 of 8,86‰ tegenover 53.000 of 6,42‰). Maar wanneer we de vreemdelingen meerekenen die tijdens de oorlogsjaren op Belgische bodem verbleven (met name Joodse vluchtelingen en migranten), eiste de Tweede Wereldoorlog meer slachtoffers (79.000 doden of 9,57‰ van de bevolking). In de vermelde bijdrage is een gedetailleerde statistiek te vinden waarin de omvang van de verschillende categorieën van burgerlijke en militaire slachtoffers worden onderscheiden.

Publicatie:

Bruno De Wever, “‘Belgische oorlogsdoden van de wereldoorlogen”, in: Nous irons en Flandres: Festschrift Piet Chielens. Ieper, 2022, pp. 361-365.

Landloos Vlaanderen

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

Augustus 2022

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

Landloos Vlaanderen

In een onlangs verschenen studie bestudeert historicus Wouter Ronsijn (UGent) het verloop van het aantal landloze gezinnen in Vlaanderen in de tweede helft van de 19de eeuw. Landloosheid was vooral hoog omstreeks 1850. Niet langer in staat om de kost te verdienen met spinnen en weven terwijl de pachtprijzen van de grond stegen, verloren veel huishoudens hun grond. In 1846 was niet minder dan een kwart van de huishoudens landloos. In 1895 daalde dit cijfer weer in grote delen van Vlaanderen tot tien procent, afgezien van sommige streken waar het tot veertig procent opliep. De daling was het gevolg van enerzijds demografische stagnatie en anderzijds een toename van het aantal kleine landbouwbedrijven.

Deze bevindingen zijn gebaseerd op censusgegevens en datareeksen afkomstig uit LOKSTAT die de auteur heeft geanalyseerd en in kaart gebracht.

Publicatie:

Wouter Ronsijn, “’Gaining ground’ in Flanders after the 1840s: access to land and the coping mechanisms of landless and semi-landless households, 1850-1900”, in: Landless households in rural Europe, 1600-1900. Boydell Studies in Rural History, 2022, pp. 91-116.

Meesters van de straat

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

April 2022

Categorie:

Wetenschappelijk onderzoek

Meesters van de straat

Steden ondergingen vanaf de 19de eeuw een ingrijpende transformatie. De industrialisering, plattelandsvlucht en democratisering hadden een diepe impact op verhoudingen tussen de stadsbewoners en hun lokale identiteitsgevoel. Door middel van straatprotesten, rellen en geweld probeerden groepen om hun antwoord op deze ontwikkelingen door te drukken.

Martin Schoups onderzocht deze protestacties in de stad Antwerpen tussen 1884 en 1936. Hij ziet drie breuklijnen die aan de basis lagen van de collectieve acties: de uiteenlopende wereldbeelden van liberalen en katholieken, de aantasting van de voorrechten van stedelijke werknemers op economisch vlak en de pogingen van de burgerij om haar waarden en normen aan het proletariaat op te leggen. Het onderzoek is deels gebaseerd op contextuele data over de socio-economische verhoudingen uit LOKSTAT.

Het beschreven onderzoek werd uitgevoerd als onderdeel van het doctorale proefschrift dat Martin Schoups op 23 mei aan de Vakgroep Geschiedenis van de UGent zal verdedigen.

Proefschrift:

Martin Schoups. Meesters van de straat: collectieve actie en de strijd om de publieke ruimte: Antwerpen (1884-1936). Gent, 2022, 408 p.

Groen van toen

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

Maart 2022

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

Groen van toen

In het begin van de 19de eeuw verzamelde en bewaarde Charles Van Hoorebeke alle wilde plantensoorten uit Oost-Vlaanderen. Dankzij zijn herbarium beschikt Oost-Vlaanderen als enige provincie over een volledige catalogus van de flora uit die tijd. Biologe Katrijn Vannerum en historicus Thijs Lambrecht (UGent) vergeleken aan de hand van deze collectie de plantendiversiteit vandaag en twee eeuwen geleden. Niet minder dan 133 soorten uit het herbarium bleken te zijn verdwenen. De auteurs onderzochten wat de oorzaken zijn van deze teloorgang. Een belangrijke verklaring dient te worden gezocht in het verdwijnen van specifieke landschappen. Dankzij LOKSTAT konden de beide onderzoekers de landschappelijke transformatie in detail reconstrueren en analyseren.

De bevindingen van de auteurs zijn samengevat in een geïllustreerd boek dat bestemd is voor een breed publiek en iedereen met belangstelling in planten en biodiversiteit. In het boek zijn overzichtskaarten opgenomen van historische plantenlocaties en landschappen gemaakt door het Queteletcentrum.

Boek:

Katrijn Vannerum en Thijs Lambrecht. Groen van toen: de verdwenen flora van Oost-Vlaanderen. Gent, Academia Press, 2022, 128 p.

De Spaanse Griep in België

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT, HISSTER, S.O.S. ANTWERPEN

Datum:

december 2021

Categorie:

Publicatie

De Spaanse Griep in België

Dit artikel biedt het eerste omvattende overzicht van de ernst en impact van de Spaanse Griep in België (1918-1919), en sluit daarmee eindelijk aan bij de uitgebreide internationale literatuur over pandemieën in het algemeen en de Spaanse Griep in het bijzonder. We verzamelden aanwijzingen uit egodocumenten (dagboeken), oversterfte op gemeentelijk niveau, en doodsoorzakenregisters op individueel niveau om het chronologisch en ruimtelijk patroon van de Spaanse Griep in België in 1918 en 1919 te reconstrueren en om het sociaal en demografisch profiel van de griepslachtoffers in Antwerpen te omschrijven, en we bespreken de maatregelen genomen door de overheid in de moeilijke omstandigheden van de Duitse bezetting. Ons onderzoek toont dat voor België de chronologie en geografie van de Spaanse Griep niet los gezien kunnen worden van de verwikkelingen met de Eerste Wereldoorlog, met name van de rol van de soldaten en geëvacueerden die zowel de griep mee hielpen verspreiden, als de sterftecijfers op gemeentelijk niveau de hoogte in dreven.

Artikel:

Devos, I., M. Bourguignon, et al. (2021), “The Spanish Flu in Belgium, 1918–1919. A State of the Art”, Historical Social Research Supplement 33: 251-283.

De impact van het Belgische transportbeleid

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

augustus 2021

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

DE IMPACT VAN HET BELGISCHE TRANSPORTBELEID

In de loop van de negentiende eeuw onderging België een ingrijpende transformatie op vlak van mobiliteit. In nauwelijks een halve eeuw nam mobiliteit enorm toe door de komst van de spoorwegen en de uitbouw van het vervoersnetwerk. De rol die het transportbeleid speelde in deze transitie is nog onvoldoende bestudeerd. Historica Ingrid Schepers (Universiteit Antwerpen) onderzoekt de verbindingsfunctie van de Belgische spoorwegen met behulp van relationele geografie en combineerde verschillende vormen van mobiliteit. Ze toont aan hoe zeer het transportbeleid bepalend was voor de arbeidsmobiliteit en de complexe verhouding tussen stad en platteland. Voor haar onderzoek maakte ze gebruik van pendeldata en uitkomsten van overheidstellingen uit de databank LOKSTAT.

Artikel:

Ingrid Schepers. “Vertrekken, blijven of beide? De invloed van het Belgische transportbeleid op de arbeidsmobiliteit van de plattelandsbevolking tijdens de negentiende eeuw?”, in Stadsgeschiedenis, 16(2021), 1, 3-20.

Regionale industrialisering in vergelijkend perspectief

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

December 2020

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

Regionale industrialisering in vergelijkend perspectief

De afgelopen twee eeuwen industrialiseerden regio’s in Europa en Azië op zeer verschillende wijzen. Een recent verschenen boek belicht de overeenkomsten en verschillen in industrialisatieprocessen in België, Nederland, Italië, Joegoslavië, China en Japan. Aandacht wordt onder meer besteed aan de gevolgen van het industriebeleid, agglomeratiekrachten, globalisering en de determinanten van industriële locatie in de tijd.

Het boek verscheen onder de redactie van Bas van Leeuwen (IISG), Robin Philips (IISG en alumnus geschiedenis van de UGent) en Erik Buyst (KULeuven). Het bevat casestudies en andere bijdragen van een internationaal team van onderzoekers met deelname van de UGent (door Glenn Raypp en Stijn Ronsse, vakgroep Economie).

Het onderzoek over België steunt op LOKSTAT-data afkomstig uit de nijverheids- en volkstellingen, alsook contextuele data over de ontwikkeling van de verkeersinfrastructuur.

Boek:

Van Leeuwen, Bas, Robin Philips en Erik Buyst eds. An Economic History of Regional Industrialization. New York/London: Routledge, 2020.

Abstract:

This book offers a comprehensive study of regional industrialization in Europe and Asia from the early nineteenth century to the present. Using case studies on regional industrialization, the book provides insights into similarities and differences in industrialization processes between European, Eurasian and Asian countries. Important factors include the transition from traditional to modern industrial production, industrial policy, agglomeration forces, market integration, and the determinants of industrial location over time. The book is an invaluable reference that attempts to bridge the fields of economic history, political history, economic geography, and economics while contributing to the debates on economic divergence between Europe and Asia as well as on the role of economic integration and globalization.

De opgang van industrieel België

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

OKTOBER 2020

Categorie:

Doctoraatsonderzoek

De opgang van industrieel België

Welke factoren waren van doorslaggevend belang voor de doorbraak van de nijverheid in de 19^de eeuw ? Franz Xaver Zobl onderzocht de industriële ontwikkeling in Frankrijk en België op zoek naar de determinerende factoren. Als onderdeel van zijn doctoraat aan de London School of Economics (LSE) bestudeerde hij het belang van toegang tot steenkool en markten om regionale patronen van de Belgische industrialisatie te verklaren. Zijn analyse toont aan dat zowel de toegang tot steenkool als markten een cruciale rol speelden. In het algemeen moet meer aandacht uitgaan naar vraag- en aanbod wanneer industrialiseringsprocessen worden bestudeerd. Zobl baseerde zijn onderzoek op statistische bronnen waaronder de belangrijke nijverheidstelling van 1896 die door LOKSTAT ter beschikking wordt gesteld. De doctoraatsscriptie uit 2018 is sinds kort integraal en zonder beperkingen vrij raadpleegbaar (zie lager).

PhD thesis :

Zobl Franz Xaver. Regional Economic Development under Trade: Liberalisation, Technological Change and Market Access: Evidence from 19th century France and Belgium. PhD thesis, London School of Economics (LSE), 2018.

Vastgoed in dienst van economische ontwikkeling

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT & POPPKAD

Datum:

NOVEMBER 2020

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

Vastgoed in dienst van economische ontwikkeling

Nicolas de Vijlder (Vakgroep Geschiedenis UGent) en Koen Schoors (Vakgroep Economie UGent en Higher School of Economics , National Research University Moscow) onderzochten de factoren die tot de industrialisatie en economische ontwikkeling van Vlaanderen hebben geleid. Ze analyseerden de ontwikkeling van de economie in talrijke Vlaamse lokaliteiten in de periode 1830-1910. De regionale verschillen die hun analyse bloot legt, verklaren ze met behulp van de these van Hernando de Soto. Die wijst een goed geordend eigendomssysteem als een essentiële voorwaarde aan voor economische ontwikkeling. In de regio’s waar vastgoed belangrijke inkomsten genereerde en als onderpand van leningen werd aangewend, groeide de lokale economie door investeringen in handel en nijverheid. Dit patroon ligt in de lijn van de voorspellingen van de Soto.

Het onderzoek steunt op een uitgebreide analyse van grondprijzen en data over vastgoed, werkgelegenheid, nijverheid en handel in 1.179 gemeenten afkomstig uit LOKSTAT en POPPKAD.

Artikel:

De Vijlder, Nicolas en Koen Schoors. “Land rights, local financial development and industrial activity: evidence from Flanders (nineteenth – early twentieth century)”. Cliometrica, 14(2020), 3: 507-50.

Abstract:

In this paper, we investigate the hypothesis that the economic divergence across Flemish localities between 1830 and 1910 is explained by the theory of Hernando de Soto. We hypothesize that the uniform land rights installed after the French revolution provided borrowers with an attractive form of collateral. Conditional on the presence of local financial development provided by a new government-owned bank this eased access to external finance and fostered industrial and commercial economic activity. Using primary historical data of about 1179 localities in Flanders, we find that the variation in the local value of land (collateral) and the variation in local financial development jointly explain a substantial amount of the variation in non-agricultural employment accumulated between 1830 and 1910. By 1910, industrial and commercial economic activity was more developed in localities where both early (1846) rural land prices were high and early (1880) local financial development was more pronounced, which is in line with the ‘de Soto’ hypothesis.

Van hoeve tot vork

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT & POPPKAD

Datum:

December 2019

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

Van hoeve tot vork

De voedselbevoorrading stond in de afgelopen eeuwen voor diverse uitdagingen geplaatst. Bevolkingsgroei, verstedelijking en industrialisering zetten de voedselvoorziening onder druk. Om de problemen het hoofd te bieden, waren schaalvergroting, innovatie en technologische verbeteringen noodzakelijk. Het laatste nummer van de publicatiereeks CORN is gewijd aan de regulering van voedselproductie en -distributie in de vroegmoderne en hedendaagse perioden. Het verscheen onder de redactie van Wouter Ronsijn (Universiteit Gent en Bocconi Universiteit Milaan), Niccolò Mignemi en Laurent Hermes (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales te Parijs). Het deel bevat bijdragen van verschillende auteurs over Mexico en zes Europese landen. Pieter De Graef (Universiteit Antwerpen) leverde een bijdrage over de stadslandbouw in België tijdens de negentiende eeuw. Hij toont aan hoezeer commerciële landbouwbedrijven uit de steden werden verdreven en plaats maakten voor kleinschalige tuinbouw door stadsbewoners. Zijn bevindingen zijn gebaseerd op landbouwstatistieken en kadastrale reeksen afkomstig uit de databanken LOKSTAT en POPPKAD.

Abstract:

This book presents ten case-studies by eminent scholars dealing with food supply, storage and markets from c. 1600 to c. 2000. Together they present a long-term history of the tools to regulate the rhythms and seasonal patterns of the food production and distribution process. How were the vast flows of staple food needed for metropolitan areas organised? What practical difficulties had to be overcome to preserve this food safely? Did people respond to price patterns in search for profit? Were governments successful in imposing regulation? In dealing with these issues, the contributing authors adopt different approaches and investigate cases from England, Belgium, Germany, Austria, Italy, France and Mexico. The focus on the stocks and flows of grains and other foodstuffs raises new questions combining economic, social, political, and environmental issues in the study of agricultural markets and food policies.

Ronsijn, Wouter, Niccoló Mignemi en Laurent Herment. Stocks, season and sales: food supply, storage and markets in Europe and the New World 1600-2000. CORN Publication Series 17, 2019 Brepols: 1-224.

Crisis voor wie?

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT & POPPKAD

Datum:

Februari 2020

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

Crisis voor wie?

In de jaren 1840 was België in de greep van een economische en sociale crisis. Esther Beeckaert en Eric Vanhaute (Vakgroep Geschiedenis, Universiteit Gent) wijden een hoofdstuk aan deze zware crisis in het boek “An economic history of famine resilience” (Routledge 2019). Ze beschrijven de crisis in zijn omvang en complexiteit en tonen aan hoe zeer de gevolgen ervan verschilden tussen regio’s. Vervolgens komen ze tot een verklaring voor de uiteenlopende impact van de crisis. Hun bevindingen steunen in belangrijke mate op datasets van volks- en landbouwtellingen die het Queteletcentrum heeft samengesteld. Daarnaast vervaardigden medewerkers van het Centrum belangrijke kaarten voor dit onderzoek en de publicatie.

Samenvatting

Esther Beeckaert en Eric Vanhaute maken in hun artikel een regionale vergelijking van de impact van de aardappelcrisis van de jaren 1840 in België. De hongersnood was het gevolg van opeenvolgende oogstmislukkingen in 1845 en 1846. Initieel vernielde een aardappelziekte 87 procent van de oogst en het jaar nadien mislukten ook de graanoogsten gedeeltelijk door slechte weersomstandigheden. De auteurs vertrekken van de vaststelling dat de sterftecijfers in Binnen-Vlaanderen (Kortrijk, Roeselare, Tielt) veel hoger lagen dan in Waals-Brabant (Nijvel), de Kempen (Turnhout) en de Ardennen (Neufchâteau). Vervolgens verklaren ze de regionaal verschillende impact aan de hand van twee centrale kenmerken van rurale samenlevingen: gegarandeerde en directe toegang tot land voor de huishoudens en sterke lokale herverdelingsmechanismen door uitgebreide arbeidsrelaties of publieke armenzorg. In de Kempen en de Ardennen konden heel wat huishoudens de eindjes aan elkaar knopen door hun gezamenlijke toegang tot publieke gronden. Die mogelijkheid hadden verarmde gezinnen in Waals-Brabant niet, maar zij werden tijdens de crisis relatief succesvol opgevangen door een krachtdadige lokale armenzorg en werden ze tewerkgesteld op de vele kapitaalkrachtige boerderijen in de regio. In Binnen-Vlaanderen daarentegen waren die mogelijkheden grotendeels uitgeput. Veel huishoudens hadden in de jaren voorafgaand aan de crisis hun inkomsten uit land en arbeid aanzienlijk zien dalen en de lokale armeninstellingen waren onvoldoende in staat om de groeiende noden op te vangen.

Beeckaert, Esther en Eric Vanhaute. “Whose famine? Regional differences in vulnerability and resilience during the 1840s potato famine in Belgium.” In: Jessica Dijkman en Bas van Leeuwen (eds.) An economic history of famine resilience. Routledge, 2019: 115–41.

Hoeders van de staat

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

Januari 2020

Categorie:

Doctoraatsverdediging

Hoeders van de staat

Jan Naert verdedigde op 29 januari jl. met succes zijn proefschrift over de burgemeesters in bezet België en Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Voor het onderzoek baseerde hij zich onder meer op nominatieve lijsten van burgemeesters en bevolkingscijfers uit de periode 1900-1913 die het Queteletcentrum ter beschikking stelt.

Samenvatting

Deze studie behandelt de burgemeesters die dienst deden onder de Duitse bezetting van België en Noord-Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Twee onderzoeksvragen staan daarbij centraal. Een eerste behandelt de politieke legitimiteit van de burgemeester en zijn bestuur tijdens de oorlogsjaren. Was die aan verandering onderhevig als gevolg van de bezettingscontext? Kreeg de definitie van wat ‘legitiem’ of ‘goed’ bestuur was een andere invulling? Hoe probeerden burgemeesters daar op in te spelen? En tot slot, wat was het verdict op het einde van de oorlog? De tweede vraag die in dit proefschrift voorligt, peilt naar hoe het lokale bestuursniveau zich verhield tot de Belgische en Franse centrale staat. Wereldoorlog I historici lijken het er vandaag de dag namelijk over eens dat de staat, en bij uitbreiding het statelijke gezag, in bezet België en Noord-Frankrijk ‘desintegreerden’ als gevolg van de oorlogscontext. Dit onderzoek toetst die these aan de gebeurtenissen op het lokale niveau. Hoe manifesteerde dit proces van desintegratie zich exact? En op welke manier impacteerde dit het lokale bestuursniveau en het functioneren van de burgemeesters? Deze en andere vragen beantwoordt dit onderzoek aan de hand van een gecombineerde transnationale en lokaal-historische invalshoek. De analyse vertrekt daarbij vanuit enkele specifieke thema’s die van onderuit op het lokale niveau bestudeerd worden in de zes casusgemeenten: Antwerpen, Rijsel, Aalst, Fourmies, Houdeng-Aimeries en Solesmes.

Doctoraat :

Jan Naert. Hoeders van de staat: burgemeesters in bezet en bevrijd België en Noord-Frankrijk (1914-1921). PhD scriptie, Universiteit Gent, 2020.

Nieuw kankeronderzoek voorgesteld op de facultaire onderzoeksdag

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT, HISSTER

Datum:

15 september 2019

Categorie:

Wetenschappelijke poster

Nieuw kankeronderzoek voorgesteld op de facultaire onderzoeksdag

Onderzoekster Laura Debyser startte in augustus 2018 een doctoraatsonderzoek over kanker. Als één van de grootste hedendaagse doodsoorzaken blijft de ziekte opvallend onderbelicht in het historisch onderzoek. Doorgaans wordt kanker gezien als een verschijnsel van de late twintigste eeuw, een onbedoeld gevolg van het moderne leven in een postindustri¨ële samenleving. Nochtans is de ziekte reeds gekend sinds de Oudheid. Medisch onderzoek suggereert dat kanker zich meestal ontwikkelt als gevolg van individuele levensstijl en omgevingsfactoren, die beide worden bepaald door sociaal-economische oorzaken. Debyser onderzoekt of er patronen kunnen worden ontdekt in de woonplaatsen en levensstijl van de slachtoffers van de ziekte in negentiende- en twintigste-eeuws België. België is met haar rijke bronnenmateriaal over doodsoorzaken en tellingen over de bevolking, industrie, landbouw en kadaster, de ideale casus om te onderzoeken wie stierf aan kanker. Debyser gaat hiervoor onder andere aan de slag met gegevens uit de LOKSTAT-databank. Haar eigen data vormen een aanvulling op de HISSTER-databank.

De wortels van politieke verdeeldheid

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

15 oktober 2019

Categorie:

Doctoraatsverdediging

De wortels van politieke verdeeldheid

Onlangs verdedigde Maayan Mor met succes haar doctorale proefschrift “Rethinking the Origins of Electoral Cleavages: How States Create Cleavages Through Policies” (department Political Sciences, University of Wisconsin-Madison). Ze onderzocht wat de oorzaken zijn van electorale verdeeldheid in West-Europa, in het bijzonder in België, Pruisen, Beieren en Baden. Volgens haar onderzoek ontstaan electorale scheuringen door de reacties van kiezers en politieke ondernemers op het overheidsbeleid. De wijze waarop de overheid keuzes maakt in de verdeling van de middelen en de toegang regelt tot sociale mobiliteit, politiseert de sociale verhoudingen wanneer die de samenleving in winnaars en verliezers op basis van dezelfde identiteiten verdeelt. Hiermee verwerpt Mor de gangbare theorieën die de oorzaak van electorale kloven bij grote, ingrijpende gebeurtenissen of zogenaamde “critical junctures” zoeken.

Maayan Mor baseerde het onderzoek over België grotendeels op data over verkiezingen, taalgebruik en bevolking (1900-1970) afkomstig uit LOKSTAT.

Holocaust, verzet en religie

DETAILS

Gebruikte databank:

LOKSTAT

Datum:

Augustus 2019

Categorie:

Publicatie

HOLOCAUST, VERZET EN RELIGIE

Welke groepen boden weerstand tegen de vervolging van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog? In het recent verschenen boek “Protectors of Pluralism: Christian Minorities and the Rescue of Jews during the Holocaust” toont socioloog Robert Braun (University of California te Berkeley) aan dat religieuze minderheden meer hulp boden aan Joden. De bijstand was groter bij zowel protestanten in België als katholieken in overwegend protestantse gebieden van Nederland. Deze minderheden beschikten over goed georganiseerde clandestiene netwerken en voelden zich nauwer verbonden met de vervolgden.

Braun baseert zijn bevindingen op onuitgegeven archiefbronnen en op statistisch onderzoek met behulp van verschillende datacollecties waaronder LOKSTAT. Het Queteletcentrum stelde unieke datasets over de bevolking, verkiezingen en kerkelijkheid in België ter beschikking van het onderzoek.

Boek:

Braun, Robert. “Protectors of Pluralism: Christian Minorities and the Rescue of Jews during the Holocaust.” Cambridge University Press, 2019.

Welvaart en demografie ten tijde van Malthus

DETAILS

Gebruikte databank:

STREAM

Datum:

mei 2019

Categorie:

Publicatie

WELVAART EN DEMOGRAFIE TEN TIJDE VAN MALTHUS

Artikel:

Devos, Isabelle, Thijs Lambrecht en Anne Winter. “Welfare and demography in the time of Malthus. Regional and local variations in poor relief and population developments in Flanders, c. 1750-1810”. Study Week Fondazione Istituto Internazionale di Storia Economica “F. Datini”, 1-25. Prato, 2019.

Abstract:

“Poor relief has often been attributed a dynamic role in early modern economic and demographic change, from easing transitions to wage labour and thereby encouraging economic growth and industrialization, to mitigating the effects of high mortality, or conversely, stimulating high levels of fertility. Recent historical research, however, is more sceptical about these Malthusian claims. To this date, the mechanisms between economic inequality, welfare spending and demographic behaviour have hardly been investigated for areas outside England. Flanders represents a particularly interesting region for research that aims to investigate the development of socio-economic inequalities at the local and regional level. Not only because of the existence of distinct socio-economic structures within Flanders, but also due to the uniform presence of local poor relief institutions and general rules on entitlement. At the same time, the dissimilar income structure of local poor tables, based on past and present charitable donations rather than taxation, implied a high degree of inelasticity in times of dearth and could imply great local differences in poor relief practices from one parish to the next. However, the relationship between and effects of structural socio-economic characteristics on the one hand and micro-level variations on the other hand remain unclear. The data collected by the STREAM project (streamproject.ugent.be) together with its tailored geographical information system (GIS) allow us to explore these relationships for the rural parishes of early modern Flanders. In this paper we examine spatial patterns in poor relief and demographic behaviour and how these were interrelated.”

Doctoraatsverdediging Marjolein Schepers

DETAILS

Gebruikte databank:

STREAM

Datum:

mei 2019

Categorie:

Doctoraatsverdediging

DOCTORAATSVERDEDIGING MARJOLEIN SCHEPERS

De openbare verdediging van het doctoraat van Marjolein Schepers gaat door op vrijdag 31 mei 2019 om 14 u op de campus van de Vrije Universiteit Brussel, Pleinlaan 2, 1050 Brussel, Gebouw D, promotiezaal D.2.01.

Doctoraatsonderzoek:

Schepers, Marjolein. “Membership revisited: negotiating migration regulation and access to welfare in eighteenth-century Flanders”. PhD diss., Vrije Universiteit Brussel – Universiteit Gent, 2019.

Abstract:

Het Concordaat van Ieper werd in juni 1750 opgericht door steden en rurale regio’s in West-Vlaanderen en Noord-Frankrijk. Deze bottom-up afspraak wijzigde de regelgeving over onderstandswoonst, die invloed had op de mobiliteit en op de toegang tot armenzorg. Onderzoek naar dit concordaat leert ons over de verhoudingen tussen stad en platteland in migratieregulering, evenals de discrepanties tussen de verschillende niveaus van lokale, regionale en centrale overheden. Bovenal biedt het meer inzicht in de werking van systemen van insluiting en uitsluiting in de praktijk. Vooral het onderzoek naar de vraag of arme migranten weggestuurd werden of in hun woonplaats mochten blijven biedt nieuwe inzichten in de historiografie. Als zodanig sluit dit doctoraatsonderzoek ook aan bij een langdurige discussie over de Poor Law en settlement in het Verenigd Koninkrijk en toont het aan dat deze systemen niet tot de anglophone wereld beperkt waren. In tegendeel, de Vlaamse kust en de regio van Zuid-Oost Engeland toonden veel overeenkomsten in de omgang met arme migranten. Het onderzoek is gebaseerd op archiefbronnen uit verschillende archieven in België en Frankrijk waarop zowel kwalitatieve, kwantitatieve als ruimtelijke analyse is toegepast. Gedurende het onderzoek is ook gebruik gemaakt van digitale methoden van mapping, oftewel het plotten van informatie, waarbij Sven Vrielinck en Torsten Wiedeman van het Queteletcentrum de onderzoekster hebben bijgestaan in het creëren van een digitale GIS-omgeving voor het onderzoek. De gedigitaliseerde volkstelling van het jaar IV vormde een van de bronnen hiervoor. Deze telling is gedigitaliseerd in het kader van het STREAM-project.

De mobiliteitstransitie herbekeken

DETAILS

Gebruikte database:

STREAM & LOKSTAT

Datum:

juli 2019

Categorie:

Wetenschappelijke publicatie

DE MOBILITEITSTRANSITIE HERBEKEKEN

Artikel:

Deschacht, Nick en Anne Winter, “Micro-Mobility in Flux. Municipal Migration Levels in the Provinces of Flanders and Antwerp, 1796–1846”, Journal of Migration History 5, nr. 1 (2019): 1-30.

Abstract:

“In this article we use new, unique data on population composition and socio-economic structure for the c. 670 municipalities of the Belgian provinces of East Flanders, West Flanders and Antwerp in 1796, 1815 and 1846, in order to gain insight into the changing patterns of local migration intensity from the late eighteenth to the mid-nineteenth century. Although so-called micro-mobility is often disregarded in migration studies, this article argues that a spatial and diachronic analysis of local migration rates provides insight into the dynamics of social and economic change in relation to migration behaviour. The data show that the proportion of non-native residents varied strongly in accordance with different regional economies at the end of the eighteenth century, but that spatial variation declined markedly as overall migration rates converged on a higher average level by the mid-nineteenth century – leading to a re-interpretation of the mobility transition hypothesis.”